Хятад, Оросын тэргүүнүүд Монголд айлчлах үеэр ч, өнгөрсөн долоо хоногт Душанбед Шанхайн хамтын ажиллагааны байгууллагын (ШХАБ) хурлын дараа болсон Гурван орны дээд хэмжээний уулзалтын үеэр ч Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж Монголыг АПЕК-т элсэхийг дэмжихийг хөршүүдээсээ удаа дараа хүссэн билээ.
АПЕК нь Аsian Pacific Еconomic Cooperation буюу Ази, Номхон далайн эдийн засгийн хамтын ажиллагаа нэртэй чуулганыг хэлдэг. 25 жилийн өмнө бүс нутгийн орнуудын эдийн засаг улам бүр харилцан хамааралтай болж буй шаардлагаас урган гарч байгуулагдсан чуулган юм. Эдүгээ Номхон далайн эргээр орших бараг бүх улс энэ чуулганы гишүүд бөгөөд энэхүү 21 оронд нийт 2.8 тэрбум хүн амьдарч, дэлхийн ДНБ-ий 57, дэлхийн худалдааны 47 хувь ногдож байна.
Бүс нутгийн интеграцийг (зохицсон нэгдэл) бүрдүүлэхэд АПЕК нь өндөр өгөөжтэй ажиллаж байгаа бөгөөд энэ байгууллагын гишүүн орнууд хоорондоо тохиролцон, худалдаа, хөрөнгө оруулалтын тарифын болон тарифын бус татвар, саадыг төлөвлөгөөтэйгөөр шат дараалан бууруулж иржээ. Гишүүд чөлөөт болон нээлттэй худалдаа, хөрөнгө оруулалтыг дэмжин, эдийн засгийн бүтцийн шинэчлэлээ уялдуулж, хоорондын бараа, үйлчилгээ, хүмүүсийн чөлөөтэй урсгалыг хангахын төлөө ажиллаж байна.
Эдүгээ гишүүн орнуудын нэг хүнд ногдох бодит ДНБ нь (худалдан авах чадвараар) 1989 онд дунджаар 7969 ам.доллар байснаа 2011 онд 14271 болж хоёр дахин, гишүүн бус орнуудынх 5857-гоос 7678 болж гучин хувиар тус тус өсчээ.
АПЕК нь хамтарсан, олон талын эдийн засгийн болон худалдааны чуулган хэлбэрээр үйл ажиллагаагаа явуулдаг. Гишүүн орнууд нь зах зээлээ нээлттэй болгох, эдийн засгийн өсөлтөө дэмжихийн тулд хамтдаа буюу дангаараа тодорхой арга хэмжээ, төлөвлөгөө авдаг. Ямар арга хэмжээ авахаа, эхлүүлсэн ажлын явцаа Удирдах албан тушаалтнуудын (Senior officials Meeting), Сайд нарын, эцэст нь Төрийн тэргүүнүүдийн дээд хэмжээний уулзалтуудаар хэлэлцэн, баталгаажуулдаг аж.
Монгол Улсын гадаад худалдааны 80, гадаадын хөрөнгө оруулалтын 80 хувь нь АПЕК-ийн гишүүн орнуудад ногддог. Манайхтай төстэй Энэтхэг, Колумб зэрэг арваад орон тус байгууллагад элсэн орох хүсэлтээ олон жилийн өмнө гаргасан юм. Харин АПЕК гишүүнчлэлээ огцом өсгөхөөс 1997 онд татгалзаж, гишүүн нэмж элсүүлэхэд 10 жилээр хориг тогтоосон бөгөөд 2010 оноос энэ асуудлыг дахин хэлэлцэхээр шийдсэн байдаг.
Одоогоор манай улс гишүүн болох хүсэлтээ бүх түвшинд илэрхийлж, гишүүн орон бүртэй тус тусад нь уулзаж дэмжихийг хүсээд байна. Ирэх сард Бээжинд болох Дээд түвшний уулзалтын үеэр манай гишүүнчлэлийн асуудлыг Хятадын Ерөнхийлөгч санаачлан тавибал бусад орон дэмжинэ гэсэн хүлээлт Монголын талд байгаа. Гэхдээ ганц Монголыг хэлэлцэхийн оронд шинэ гишүүн нэмж авах хугацаа, журмаа эхэлж тохиролцох магадлал өндөр. Яагаад энэ олон орон АПЕК-т элсэн орох гээд буйн гол шалтгаан бол улам бүр даяаршиж байгаа өнөөгийн ертөнцөд зах зээлээ тэлэх, ялангуяа ойрын хөршүүдтэйгээ худалдаа хөрөнгө оруулалтаа өргөжүүлэхээс өөр сонголт байхгүйтэй холбоотой. Хөршүүдтэйгээ хамтарч ажиллахдаа түүхэн харилцаа, нөхцөл гэхээсээ илүү олон улсын дүрэм, журмаар зохицуулах боломжийг АПЕК олгож байгаа юм.
“Хурдан явья гэвэл ганцаараа, харин хол явья гэвэл олуулаа гар” гэж дорнын зүйр үг бий. Азиуд Европ шиг нэгдсэн холбоо байгуулах цаг, нөхцөл бүрдээгүй ч улам бүр харилцан ашигтай, хамтран ажиллах хүсэл эрмэлзэлтэй болж, бүс нутгийн хамтын ажиллагааны олон байгууллагатай болсон. Эдгээрийн дотроос АПЕК хамгийн өгөөжтэй ажиллаж, мэдээллийн технологийн үр шимийг тусган, нийтлэг олон асуудлыг хамтран хэлэлцэж, үйл ажиллагаагаа уялдуулан зохицуулж тодорхой амжилтад хүрч ирлээ.
АПЕК-ийн удирдагчид 1994 онд Индонезийн Богор хотод уулзаж, үйлдвэржсэн орнууд 2010 он, хөгжиж байгаа орнууд 2020 он гэхэд чөлөөт ба нээлттэй худалдаа, хөрөнгө оруулалтын орчныг бий болгохоо тохиролцсон бөгөөд түүнээс хойш жил болгон орон бүр юу хийснээ тайлагнадаг болжээ. Түүнээс гадна жижиг, дунд үйлдвэрүүдээ (ЖДҮ) олон улсын үнэ цэнийн гинжин холбоонд оруулах, боловсролын талд их, дээд сургуулиуд хамтран ажиллах, улмаар бүс нутагт академийн хөдөлгөөнийг чөлөөтэй болгох, хүнсний стандарт болон аюулгүй байдал, дэд бүтцийн чанарыг баталгаажуулах, дэд бүтцийн хоорондын холбогдох чадварыг дээшлүүлэх (жишээлбэл, маш өргөн хэрэглэгдэх төлөвтэй цахилгаан автомашины цэнэглэх залгуурын холболтыг бүх улсад адилхан болгох), эмэгтэйчүүдийн бизнес эрхлэлтийг дэмжих, интернэтийн эдийн засгийг хөгжүүлэх, цахим боломжийн сургалтын төвийг ажиллуулах зэрэг олон арван шинэ санал, санаачилгыг гишүүн орнууд дэвшүүлэн, бүгд идэвхтэй оролцож байгаа аж.
Хэрэв та анзаарсан бол бүс нутгийн олон улсын онгоцны буудлуудад хилийн шалган нэвтрүүлэх АПЕК-ийн шугам гэж сэлүүхэн нэг үйлчилгээ байдаг. Эдүгээ гишүүн орнуудын 100.000 гаруй бизнесийн төлөөлөгчид АПЕК-ийн Бизнесийн зорчих карт (АBTC) хэрэглэж гишүүн орнуудад визгүй зорчиж байгаа нь хувийн хэвшилд маш таатай нөхцөл олгож байна.
Монгол Улс бүс нутгийн интеграцид нэгдэн орж, АПЕК шиг байгууллагын гишүүн болж л байж, зах зээлээ томруулан, улмаар эдийн засгийн урт хугацааны, тогтвортой өсөлтийг хангах болно. Бид эдийн засгийн хамтын ажиллагаагаа тэлэх тусмаа уламжлалт түүх, соёл, ёс заншлаа хөгжүүлэх, өөрсдийн онцлог шинж чанартай бүтээгдэхүүнийхээ брэндийг төлөвшүүлэх шаардлага гарна.
Харин манай улс ПЭКК буюу Pacific Economic Cooperation Committee гэдэг АПЕК-ийг санаачилсан байгууллагад 1998 онд дэд, 2008 онд жинхэнэ гишүүнээр элссэн бөгөөд АПЕК-ийн дээд хэмжээний уулзалтаас бусад бүх хуралд ажиглах статустай оролцох боломжтой юм.
Монгол Улс АПЕК-ийн гишүүн болсноор хоёр хөрштэйгээ ч олон улсын дэг журмаар харьцах нөхцөл бэхжинэ. Мөн Монголын нийтийн засаглалын байгууллууд улам бэхжин, боловсон хүчнээ бэлдэх, олон улсын стандартаар үйл ажиллагаа явуулахад маш бодитой хувь нэмэр оруулна. Манай хувийн хэвшлийнхнийг бус нутгийн хэмжээнд бизнесээ өргөтгөхөд нь ч онцгой ач холбогдолтой юм. Тийм л учраас Монгол Улсын Ерөнхийлөгч энэ байгууллагад гишүүнээр элсэн орохыг чухалчилж байна.
2014.09.17