Бурхны хүү үзэсгэлэн мөнхийн амгаланг мэдрүүлэх мэт. Амьдрал бол төрөх үхэхийн туйлаар хязгаарлагддаг боловч түүний өмнө, дараа нь, заримдаа дунд нь юу болсон, юу болохыг урьтаж таамаглахад бэрх. Энэ том сэдвийг уран бүтээлч Анунаран арав дахь бие даасан үзэсгэлэндээ өөрийн боловсруулсан өвөрмөц арга барилын дагуу зоригтойгоор хөндсөн байна. Үүнд бодит амьдрал дээр суурилсан дүрсүүдийг фото зургаар баримтжуулан Монголын эртний шүтлэгийн заншил, амьтдын бэлэг тэмдгүүдийг Төвдийн Буддын танка зургийн нарийн элементүүдтэй хослуулжээ. Итгэл найдвар, хүсэл тэмүүлэл, дахин төрөх, биет ба биет бус ертөнцийн хоорондын өөрчлөлт шилжилтийн зааг дээр орших завсрын орон зайг Бурхны Хүү үзэсгэлэнгээс үзэгч мэдэрч, уран бүтээлчийн чин сэтгэлээсээ бүтээсэн зүүд шиг амьдрал ба шидэт домог шиг уран сэтгэмжийн ертөнц хоорондын уулзвар дээр орших төсөөлөлд саатна.
2011 оноос хойш үзэгчдэд толилуулж эхэлсэн Анунарангийн уран бүтээлүүд хөгжин хувьссаар дуализм буюу эм-эр, дотор-гадна, ар-өнгө, далд-ил ухамсар, огторгуй ертөнц ба бодит гэх мэт хоёр туйлт зарчмуудыг тусгасаар иржээ. Түүний урлагийн онцлог нь эдгээр туйлуудаас нийгэмд тогтсон заншлаар нууцлан далдалж, бусдын анхаарлыг татахгүй авч явдаг тэрхүү талуудыг анхаарч, зөөлнөөр тодотгодогт оршино. Жишээлбэл, Чөлөөлөлт (2015) ба Өөрчлөлт (2016) үзэсгэлэнд торго болон даавууны ар тал дээр туурвисан бүтээлүүдээр дотоод ертөнцийн гоо үзэсгэлэнг гэрэлтүүлэн, өнгөн талыг бүрдүүлдэг дотоод шинж чанарыг нарийн онцолжээ.
Харин Crescendo (2017) үзэсгэлэнд өнгийг урвуулан зургуудын негативыг муутуу цаасан дээр хэвлэж бодит амьдралд бараанаар харагдах хэсгүүдийг нь гэрэлтүүлснээр нийт дүрсийн давтагдашгүй, өвөрмөц байдлыг бидний төдийлөн үнэлдэггүй төгс биш, “өө сэвүүд” бүтээдгийг бодогдуулна. Харин Хайр (2019) үзэсгэлэнд зотон дээр даавуун чихмэл аппликацаар гурван хэмжээст товгор “зөөлхөн” дүрсийг бүтээж, хайр энэрэл, халамжийн сэтгэлийг илэрхийлжээ. Үүгээр хайрлах мэдрэмжийг нарийн, нандинаар онцлон тодруулсан байна.
Дэлхийд алдартай, олон, эмэгтэй уран бүтээлчид ертөнц, нийгмийн чухал асуудлыг бүтээлдээ тусгахдаа эмэгтэй хүний биеэр дамжуулан танин мэдэж, үзэл бодлоо илэрхийлсэн байдаг. Уран бүтээлч Анунарангийн сэдвүүдийн эх суурь нь бол амьдралын эхлэл болон эмэгтэй байхын бэлэг тэмдэг болсон эхийн хэвлий ажээ. “Миний хувьд, эхийн хэвлий бол энх амар, аюулгүй тайвныг илэрхийлдэг” гэж зураач хэлжээ. “Магадгүй тийм учраас миний уран бүтээлд үгүйлэх сэтгэл, хүсэл тэмүүлэл мэдрэгддэг байх. Тэрхүү үлэмж хамгаалагдсан байдалдаа эргэж буцахад ямар байх бол гэж би төсөөлдөг.”
Энэ үзэсгэлэнгийн амар тайван байдлын хийсвэр чанар нь бясалгалын өрөө, эсвэл нялх хүүхдийг хамгаалсан бүрхүүлэн шиг зөөлөн уур амьсгалыг төрүүлнэ. Бурхны Хүү үзэсгэлэнд эхийн хайр, амьдралын жам ёсны тухай өгүүлж, бид өөрийн бие мах бодь бусад амьд зүйлстэй харилцан оршиж тогтнох, үл мэдэх – мэдэх ертөнцүүдийн эвсэл холбоог дээдэлж ойлгохыг хүссэн чин эрмэлзлийг уран бүтээлч маань илэрхийлэхийг зорьжээ. Анунарангийн ертөнц бол эхийн хэвлий шиг хамгаалагдсан, энх амгалан, бэлэг тэмдгээр баялаг бөгөөд ер бусын харцаар амьдралын тайлшгүй нууцуудын гайхамшгаас үзэгчдэд хүргэх мэт.
Зураач Анунаран саунд (дуу авианы) артистуудтай хамтран, өөрийн бүтээлийг үзэгчдэд улам ойртуулж мэдрүүлдгээрээ мөн онцлог. Энэ үзэсгэлэнд тэрээр саунд артист Ц.Баяндалайтай хамтран ажиллажээ. Түүний зохиосон ая нь зургийн үзэсгэлэнтэй ижил нэртэй бөгөөд намуухан, далайн давлагааг удаашруулсан мэт тайвшруулах, бясалгах, огторгуйлаг орчинг бүрдүүлэх ажээ. “Би Төвдийн Буддын хөгжмийн зэмсэг ба гитарын дуугаар, сүнс бол бие махбодоор хязгаарлагддаггүй гэдгийг илэрхийлэхийг хүссэн” гэж Баяндалай хэллээ. Бодит амьдралыг гитараар эгшиглүүлж бодит бус амьдралыг Төвд хөгжмийн зэмсгийн элементүүдээр илэрхийлснээр хоёр туйлыг хослуулсан ойлголтын эв нэгдэлтэй зохицлыг илэрхийлжээ.
Үндэсний Уран зургийн галерейд 12-р сарын 2-ны өдөр нээгдсэн энэхүү бие даасан үзэсгэлэнг орчин үеийн бүжгээр амилуулж, үзэгч олны сэтгэлийг баясгав. МУГЖ Д.Энхгэрэл, Улаанбаатар Чуулгын бүжиг дэглээч багш Б.Норовбанзад нарын үзүүлбэр нь хуран цугласан олноос залуу уран бүтээлчид барьж буй дурсамжтай бэлэг шиг санагдав. Эртний Монгол бөөгийн уламжлалаар онгод тэнгэрүүдийг аргадан, уран бүтээлүүдийг амилуулах мэт сайхан үйлийг өдөөж, баяр баясгаланг түгээв. Өөрөөр хэлбэл, урлагийн бүтээлүүд оюун санааны хувьд олны хүртээл болов.
Энэ үзэсгэлэнгийн олон зочдыг татсан амжилтын нууц нь хөдөлмөрч уран бүтээлчтэй хамтран ажиллаж, дэмжлэг туслалцаа үзүүлсэн найз нөхөд, түншүүдийн үнэтэй хувь нэмрээс гадна, Монголын соёлын үнэт зүйлсийн нэг, үзэгчдийн хүндэтгэсээр ирсэн “эх хүний” сэдвийг ер бусын өнцгөөс харуулсантай холбоотой хэмээн тайлбарлаж болно. Мөн эртний Монгол соёл заншил бөгөөд Төвдийн Буддын уламжлалт дүрслэлээр дамжуулан урд, хойд насны талаар сэтгэлээ шингээсэн уран бүтээлүүдийг үзэгчдэд эргэцүүлэн бодох боломж олгосонтой холбоотой. Зураач Анунаран орчин үеийн арга барилаар хийсэн туршилтуудаа үргэлжлүүлэн боловсруулахын хэрээр үзэгчдээ шинэ, сонирхолтой уран бүтээлээр улам баярлуулах нь мэдээж. Авьяаслаг уран бүтээлч маань энэхүү бие даасан үзэсгэлэнгээрээ амьдралын далайн гайхамшигт нэгэн давлагааны эцэс, уран бүтээлийн шинэ давлагааны эхлэлийн зааг дээр байгаа мэт санагдав.
“Бурхны хүү” үзэсгэлэн 12-р сарын 8-ны Лхагва гарагийн 16.00 цаг хүртэл Үндэсний Уран зургийн галерейд дэлгэгдэнэ. Үзүүлбэрийн хураамж 4000₮.
Ж. Ариунаа, урлаг судлаач
2021 оны 12-р сарын 06, UB Post хэвлэв
Улаанбаатар хот