Токиогоос баруун урагш 100-гаад км зайд, цагаан орой нь цэнхэр тэнгэр өөд цойлсон сүрлэг хөх уул тодрон харагдана. Энэ бол Япон улсын хамгийн содон бэлгэ тэмдэг, хүн ард нь хүндлэн биширч, хайрлан шүтдэг, 3775 метр өндөр, үзэсгэлэн төгс Фүжи уул.
Түүний мөнх цасан оргил дээрээс эргэн тойрныг тогтон харахад Номхон далайн номин цэнхэр усанд таван том цувраа арлыг холбон эзэлсэн Наран улсын газар нутаг олон зуун бээрийн уртад сунайна.
Нэгнийгээ ахайлан дууддаг шигээ энэ уулаа япончууд “Фүжи-сан” гэж дуудах юм. Энэ ууландаа нэг удаа ч болов гарч, санаа сэтгэлээ ариусган, бусдадаа талархахыг япон хүн бүр мөрөөддөг гэнэ.
Шинэ оны эхний өдөр тэд аав ээж, анд найзууд, ажлын газрынхаа нөхөд, бизнесийн түнш нартаа талархлын захидал илгээдэг заншилтай.
Дэлхийн хамгийн өндөр цэгт ажилладаг шуудангийн газрын тамгатай, Фүжи-сангийн зурагтай дугтуй хүлээн авбал япон хүн онцгой үнэлдэг гэнэ.
Фүжи уулын оройгоос дэлхийн хоёр дахь баян орны нийслэл болон нэгэн мужид нь Монголтой холбоотой ямар үйл явдал өрнөн буйг дурандсанаа уншигч танд энэхүү захидлаар толилуулж байна.
ТОКИОГИЙН ХӨРӨНГӨ ОРУУЛАЛТЫН ХУРАЛ
Токио хотноо тохиосон Монголын хөрөнгө оруулалтын чуулганыг жил бүрийн арванхоёрдугаар сард Японы “Frontier” хэмээх, зөвлөх үйлчилгээний компани зохион байгуулж ирэв.
Уг гуравдугаар чуулганд 400 шахам хүн оролцсоны 80-аад хувь нь япончууд байлаа. Уулзалтын эхэнд Монголд очиж үзээгүй хүн байгаа эсэхийг асуувал 4-5 хүн л гар өргөж байх юм.
Монгол, Японы улс төрийн харилцаа маш сайн байгааг олон хүн энэ үеэр тэмдэглэв. Хоёр улс иж бүрэн түншлэлийн хүрээнд хамтран ажиллаж, төр засгийн удирдлагууд харилцан тогтмол айлчилж ирэв.
Японы эдийн засгийн түншлэлийн гэрээ (EPA) байгуулсан цөөхөн орны нэг нь Монгол боллоо. Ардчилал эрийн цээнд хүрч улс төрийн сонгууль явагдах, төр засаг солигдох гэдэг нь Монголд хэвийн үзэгдэл болоод байна. Асуудлууд тулгардаг ч түүнийгээ засаж, шийдээд л явж байгаа улс юм.
Монголд болж бүтэж буй зүйл олон бий. Юуны өмнө “Оюутолгой” төслийн хоёр дахь шат эхэлсэн. Хэдхэн хоногийн дараа олон улсын 10-аад том банк хамтарч Оюутолгойд 4.4 тэрбум ам.долларын санхүүжилт хийх гэрээнд гарын үсэг зурна. (Өчигдөр энэхүү гэрээнд гарын үсэг зурав) Канадын нэгэн том банк ч Хасбанкинд хөрөнгө оруулж байгаа.
Хоёр жилийн дараа Улаанбаатарын шинэ нисэх буудал ашиглалтад орж япончууд менежментийг нь хариуцна. Японы агаарын тээврийн компаниуд ч уг нисэх буудлаар дамжин, нислэгүүд нь хоцордоггүй, бүс нутгийн агаарын тээврийн томоохон зангилаа болно.
Үүгээр зогсохгүй АШУҮИС-ийн сургалтын түшиц эмнэлгийг япончууд Улаанбаатарт барьж байгаа. Олон салбарт Японы үйлдвэрлэл, үйлчилгээний стандарт нэвтэрч буй нь Монголын бараа, үйлчилгээнд чанарын өөрчлөлт авчирч, өрсөлдөх чадварыг нэмэгдүүлэх бололтой.
Хоёр улсын соёл, боловсролын харилцаа ч эрчимтэй хөгжиж, манай олон мянган оюутан Японд суралцан, ард иргэд улам олноор харилцан зорчих болов. 2020 оны Токиогийн олимпийн бүтээн байгуулах ажилд Монголоос ажиллах хүч авахаар болсон гэх зэрэг мэдээллийг чуулганы үеэр мөн онцолсон юм.
Гэвч анхаарал татсан, засаж залруулах шаардлагатай асуудлууд бас л байна. Монголын банкны салбарт ашиггүй зээл долоо, хугацаа хэтэрсэн нь 7.4 хувийг эзэлж буй нь нийт зээлийн 14.7 хувь нь чанаргүй болсныг илтгэнэ.
Саяхан Монголын зээлжих зэрэглэлийг бууруулсан “Moody’s” компанийн төлөөлөгч хэлэхдээ хэрэв Оюутолгойн санхүүжүүлэх гэрээнд гарын үсэг зурах ажил ямар нэг шалтгаанаар хойшилбол дахиад л доошлуулна гэв.
Борлуулалт удааширч үл хөдлөх хөрөнгийн зах зээл зогсонги боллоо. Гэхдээ Монголын банкууд барьцаа хөрөнгөндөө зөв менежмент хийж сурсан тул том савлагаа үүсэхгүй байх.
Улаанбаатар хотод үйлдвэрлэл, үйлчилгээ төвлөрсөн боловч эдийн засгийн чөлөөт бүс байхгүй. Түүхий эдийн үнэ унаж, төсвийн худалдан авалт хумигдаж, алдагдал нь өсөж байна. Зээл олголт ч буурав.
Эдийн засаг өндөр хурдаар өсөж байхад нь хуримтлал хийхийн оронд гадаадаас баахан зээл авч, өрөө нэмэгдүүлсэн, харин одоо Хөгжлийн банкны арилжааны болон арилжааны биш үйл ажиллагааг тусгаарлах, валютын ханшийн уян хатан, мөнгөний хатуу бодлогоо үргэлжлүүлэх шаардлагатайг ОУВС-гийн төлөөлөгч хэллээ.
Зах зээлийн тодорхой хэрэглээний байршилд төвлөрч, тэргүүн чанарын, өндөр үнэтэй бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ үйлдвэрлэхгүй бол бөөний зах зээл дээр Хятад улстай өрсөлдөх боломжгүй гэж хэд хэдэн оролцогч онцлов.
ШИЗҮОКА БА ДОРНОГОВЬ
Фүжи уулын баруун урд бэлд 3.8 сая хүнтэй, эдийн засгаараа Японы 47 мужаас эхний аравт жагсдаг Шизүока муж оршдог. Аж үйлдвэржилтээрээ муждаа тэргүүлдэг Ханамацү хотод машин, мотоциклийн алдарт үйлдвэрүүд болох “Сүзүки”, “Хонда”, “Ямаха” байршдаг аж.
Уг муж манай Дорноговь аймагтай тав дахь жилдээ хамтран ажиллаж байгаа. Аймгийн ерөнхий боловсролын сургуулийн ахлах ангийн 20-иод хүүхэд жил бүр энэ мужийн япон айлд амьдарч, сургуулийн хүүхдүүдтэй танилцахаас гадна Монголын язгуур урлагийг сурталчилдаг гэнэ.
Мөн Сайншанд хотын V сургууль дээр нийтэд зориулан япон хэлийг үнэ төлбөргүй заадаг болжээ. Монгол дахь хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд хамтран Нисдэг тавагны холбоо байгуулж Шизүока хотод жил бүр болдог олон улсын тэмцээнд хүчээ сорьж байна.
Эдгээр ажлыг санаачлан зохион байгуулж буй Шизүока, Монголын найрамдлын нийгэмлэгийн тэргүүн, зам барилгын “Китагава индустрис ко”-гийн эзэн М.Китагава хоёр орны иргэдийн харилцааны ирээдүйг маш өөдрөгөөр харж байна.
Японд Монгол Улстай холбоотой, сүмо бөхөөс эхлээд сургууль соёл, бизнесийн харилцааны олон чухал үйл явдал өрнөж буйгаас Фүжи уулын бэл дэх хоёр хотыг онцгойлон дурдахад ийм байна. Монголын амин чухал түнш, гуравдагч хөрш болох Япон улс улам бүр ойртсоор буй.
2015.12.16