Амжилтын эцсийн хэмжүүр нь та өөрийнхөө төлөө юу хийсэнд биш, харин бусдын төлөө юу хийсэнд оршдог гэдэг. Монголчууд бид аль хэр амжилттай хүмүүс вэ. Бид сайн дураараа, бусдын төлөө юу хийж байна вэ. Та өөрийнхөө ашиг хонжоог бодохгүйгээр хэдэн хүнд хариу нэхэлгүй тусалсан бэ?
Бусдад туслах гэдэг нь би эхлээд өөрөө баян болчихъё, тэгээд дараа нь гэж хүлээлгүй, ямар нэг нөхцөл тавихгүйгээр, хаана байгаа газраа, юу чадахаараа бусдад гараа сунгахаас эхэлдэг. Сайн дурын үйлсэд (volunteerism гэдэг нь velle буюу хүсэх гэсэн латин үгнээс гаралтай) тухайн улсын иргэд яаж оролцож буйгаар тэр орны соёлын түвшинг харж болдог.
Сайн дураар гэдэг үгийг 1755 онд Европын орнууд өөрийн хүсэлтээр армид элсэж, дайнд оролцохыг хүсэгчдийг бүртгэхэд анх хэрэглэжээ. Яваандаа байлдаж буй цэргүүдэд туслах, хувцас оёж, хоол хийх, шархдагсдыг эмчлэх, асарч сувилахад сайн дураараа ажиллаж байсан эмэгтэйчүүдийг ийнхүү нэрлэх болсон. XX зууны эхээр сайн дурын үйлс зохион байгуулалттай өрнөж эхэлснээр эдүгээ бидний сайн мэдэх “Ротари интернэйшнл”, “Лайнс Клаб интернэйшнл”, “Салвэйшн арми” зэрэг байгууллага үүссэн юм.
ЯАГААД САЙН ДУРААРАА АЖИЛЛАХ ЁСТОЙ ВЭ?
НҮБ-аас сайн дурын үйлс бол дэлхий даяар, бүх нийгэмд буй хүй хамтлагийн (community) хүч чадвартай, бас энэрэнгүй байхын үндсэн эх сурвалж гэж тодорхойлжээ. Улс оронд бэрхшээл зовлон тулгарсан цагт иргэд нь нэгдэж, сайн дураараа хүч хөрөнгө, мэдлэг чадвараа дайчлан, хамтран тэмцэж чадвал гай зовлонг бага хохиролтой даван туулдаг.
Английн Ерөнхий сайд асан Уинстон Черчилл “Бид ажил эрхэлж байж л амьдралаа болгодог бол бусдад гараа сунгаснаар амьдралаа утга учиртай болгодог” (We make a living by what we do, but we make a life by what we give) гэжээ.Бид нэг нэгэндээ өгөөмөр сэтгэлээр тусалж, эх орон, цаашлаад эх дэлхийдээ тулгарч буй олон асуудлыг шийдвэрлэхэд сайн дураараа оролцох ёстой.
Хөгжлийн явцад тулгарах олон асуудлыг өөр хэн нэгэн, төр, төрийн бус, эсвэл олон улсын байгууллага шийдэх ёстой гэж хүлээлгүйгээр бид өөрсдөө нөөц бололцоогоо ашиглан, бусдадаа тусалж, хамтран шийдвэрлэх учиртай. Сайн дураараа хүнд туслахыг хэн ч шахаж, албаддаггүй, цалин хөлс амладаггүй.
Тухайн хүн зөвхөн өөрийн хүсэл эрмэлзлээрээ, чин сэтгэлээсээ ажилладаг учраас сайн дурын ажил илүү бүтээмжтэй байх нь бий. Туслуулж байгаа хүнээс илүү тусалж байгаа нь их баярлаж, сайн дурын үйлсээс сэтгэлийн таашаал авдаг.
Сайн дурынхны хандивлаж буй хөдөлмөр, цаг, мэдлэг, чадвар, хамгийн гол нь тэдний өгөөмөр сэтгэл нь эдийн засагтаа ч асар их хувь нэмэр оруулдаг. Жишээ нь, 2013 онд АНУ-ын дөрвөн хүн тутмын нэг буюу далаад сая хүн 171 тэрбум ам.долларын үнэ цэнэтэй 7.7 тэрбум цагийн хөдөлмөрөө хандивлажээ.
Сайн дурын ажлын нийлбэр үнэ цэнэ нь хөгжсөн орнуудын ДНБ-ийх нь бараг гурван хувь, хөгжиж буй орнуудын ДНБ-ийх нь дунджаар 0.8 хувьтай тэнцдэгийг тогтоосон байна.
Мэдээлэл, харилцаа холбооны технологи хөгжсөн орчин үед сайн дурын ажилд оролцох боломж улам бүр өргөжиж, дөхөм болжээ. Жишээ нь, 2001 онд байгуулагдсан “Википедиа” гэдэг онлайн нэвтэрхий толь бичиг байна.
Энэ онлайн платформ 2005 он гэхэд орон тооны ганцхан ажилтантай байсан ч онлайнаар ажилласан сайн дурын ажилтнуудын тусламжтайгаар дэлхийн шилдэг 50 вэбсайтад багтаж, “Нью-Йорк таймс”-ын ч өмнө жагсаж чадсан.
МОНГОЛЫН САЙН ДУРЫНХАН
Арваад жилийн өмнө Өвөрхангай аймгийн Арвайхээр суманд Америкийн сайн дурын корпусын нэгэн залуу хөөтэй тогоогоо сугавчилчихсан хамаг хувцас нь хар хөө болчихсон явж байж билээ. Хаа холын АНУ-аас тав тухтай амьдралаа орхиод монголын хөдөө хязгаарт гэр дотор гал түлэн амьдарч, англи хэл зааж яваа эдгээр залуусыг хараад монголчууд бид өөрсдөө, бие биедээ аль зэрэг тусалдаг билээ гэж өөрийн эрхгүй бодогдов.
Социализмын үед манайд сайн дурын үйлсийг албан дайчилгааны хэлбэрээр хийдэг байлаа. Нийгэм, эдийн засгийн шилжилтийн явцад дайчилгаа ч алга болж, сайн дураараа бусдад туслах нь бүр ховордсоор байв. Харин сүүлийн хэдхэн жилийн дотор сайн дурын үйлс сэргэж, шинэ агуулгаар баяжиж байна.
Гадаадын хөгжилтэй оронд суралцаад ирсэн залуус энэ ажлыг хошуучилж эхлэв. Америкт сургууль төгсөгчдийн холбоо (MASA) санаачлан www.bidchadna.mn гэсэн вэб сайт ажиллуулснаар Улаанбаатар хотод амьдарч буй хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд гэрийнхээ ойролцоо ажил хайх, бүртгүүлэх боломжтой болсон.
Уг холбоо “Зөв сонголт-Гэрэлт ирээдүй” нэртэй сайн дурын хөдөлгөөн өрнүүлж, ахлах ангийн хүүхдүүдэд мэргэжлээ оновчтой сонгох тухай дүрст бичлэгтэй хичээл бэлдэж, нийгмийн ажилтнуудыг хэрхэн бэлдэх тухай цуврал лекц зохион байгуулж байна. Бусад оронд төгсөгчид ч сайн дурын ажил хийдэг болжээ.
Монголчууд бид “Хүний хэрэг бүтвэл өөрийн хэрэг бүтнэ” гэж ярьдаг. Манайх шиг цөөн хүнтэй оронд сайн дурын үйлс чухал үүрэг гүйцэтгэх юм. Хамгийн энгийн жишээ нь, оюутнууд сайн дураараа аль нэг газар ажиллах явдал. Ажилд ороход хамгийн түрүүнд ажлын туршлагатай байхыг шаарддаг ч оюутнуудад цагийн ажил олддоггүй.
Тэдний сонирхсон салбарт нь сайн дураараа хийж болох ажлыг мэдээлсэн вэбсайт ч байгуулж болох юм. Их, дээд сургуулийн оюутнууд сайн дурын ажилд хэрхэн оролцсоноороо кредит цагаа тооцуулдаг, байгууллагын хүний нөөцийн мэргэжилтнүүд ажилтан авах анхан шатны ярилцлагаараа сайн дурын ажил хийж байсан эсэхийг нь онцгойлон асуудаг уламжлал тогтоож болох юм.
Байгалийн гамшиг, халдварт өвчин, гал түймэр зэрэг элдэв осол гарсан цагт сайн дурынхныг оролцуулдаг тогтолцоо бий болгох цаг болжээ. Тэднийг зөв оновчтой зохион байгуулах, мэргэжлийн түвшинд сургах, хөдөлмөрийг нь үнэлж хүндэлдэг, дэмжин ажилладаг эрх зүйн орчин бий болгох хэрэгтэй байна.
Иргэдийнхээ сайн дурын үйлсийг урамшуулах, хөгжүүлэх зохион байгуулалттай ажил хийх шаардлагатай байгаа юм. Сайн дурын үйлс хүмүүнлэг, энэрэнгүй нийгмийн үндэс суурь нь болдог.
Алдаж оносон нэгэндээ туслах нь иргэн бүрийн ёс зүйн ухамсарт шингэж, сайн дурын ажлыг иргэнийхээ үүрэг гэж үздэг улс оронд үндэсний эв нэгдэл, итгэлцэл бэхжиж, хөгжил нь хүний төлөө чиглэсэн байдаг. Сайхан эх орноо хөгжүүлэхийн төлөө сайн дурын үйлсэд нэгдэцгээе, монгол ахан дүүс ээ.
2015.11.18