Засаг захиргааны хамгийн эрхэм зүйл бол түүний шударга үйл, ам ажлын нэгдэлд иргэд нь итгэх. Харамсалтай нь ийм итгэл бол Монголд нэн ховордсон зүйлийн нэг. Хууль журам нь эрх мэдэл, эд хөрөнгөтэйд нь биш, эгэл жирийн иргэдэд нь үйлчилдэг манайх шиг улсад хэн ч төр засагтаа итгэх билээ.
Үе үеийн хууль тогтоогч Их хурлын гишүүд, хуулийг хэрэгжүүлэгч Засгийн газрын гишүүд, яам агентлагийн дарга нар, хуулийг мөрдүүлэх ёстой шүүх, цагдаагийн удирдлагууд өөрсдөө Монгол Улсын хуулийг хамгийн томоор зөрчиж байгаа гэвэл та гайхах уу? Дархан цаазат Богд хан уулан дахь Зайсан, Нүхт болон бусад амуудаар очоод хар даа. Тэнд ямар ч төлөвлөгөөгүй шавааралдуулан барьсан тансаг орд харш, орон сууцанд оршин суугчдын ихэнх нь хууль журам тогтоогч, хэрэгжүүлэгч, сахиулагч нар.
Сонин хэвлэлээр хэн, хаана амьдарч байгааг тодорхой нэр, албан тушаалтай нь гаргасаар, тоо хэмжээ нь нэгтгэгдэж байгааг иргэд бид харж байна. Хууль тогтоогчдыг даван заалдаж болох дээд шат, Монгол Улсын бүх хууль тогтоомжийн зарчмын суурь болсон газар бол уг нь Монгол Улсын Үндсэн хуулийн цэц.
Гэтэл Цэц маань өөрөө дархан цаазтай Зайсангийн аманд шинэ ордон бариад орчихсон, хуулиа зөрчихийг уриалаад сууж байгааг яах вэ? Монголын төр, засаг бүх шатандаа ийнхүү өөрийн тогтоосон “Монгол Улсын тусгай хамгаалалттай газар нутгийн тухай” хуулийн 12-р зүйлийг улайм цайм зөрчиж байгааг тэгэхээр иргэд бид Цэцэд биш, түүний дээр байдаг хөх тэнгэрт л хандах үлдлээ. Бөөгийн тоо олширч байгаа нь яамай даа. Эсвэл манай төр, засгийн удирдлага дээрх хуульд заасан дархан цаазтай газарт “түр буудаллах” зөвшөөрөлтэй “аялагч” нар юм болов уу? Тийм бол замын хүмүүс өрх гэрийг маань удирдаж байж таарах нь ээ?
Монголчууд явах хүнээр ачаа бүү татуул гэдэг дээ. Монгол Улсын төр, засгийн удирдлагад байгаа ихэнх хүмүүс, тэдний гар хөл бологчид хувийн ашиг хонжоо хөөцөлдөн, Улаанбаатар хотын газрыг ил далд хуйвалдан зувчуулж, газрын наймаанд шууд ба шууд бусаар оролцож байна. Богд уулын дархан цаазтай газарт аялал жуулчлал эрхлэх зөвшөөрөл нэрийн дор газар олгож, хамсаатнуудтайгаа цуг барилга барьж, дамлан зарж мэргэшсэн этгээдүүд улс төрийн намуудын удирдлагуудыг ил далдаар худалдан авч, эрхшээлдээ оруулжээ.
Асар их мөнгөөр зодон ард иргэдийн сонголтыг худалдан авч, тодорхой улс төрчдийн сонгуулийн зардлыг нь гарган, улмаар өөрс дөдөө ашигтайгаар төрийн шийдвэр гар гуулдаг буюу өрөнд барьцаалагдсан улст өр чидтэй пирамид тогтолцоо Монголд босчихжээ. Иргэддээ үйлчлэх гэж төрийн эрхэнд гарсан байх ёстой түшээд иргэдийнхээ ашиг сонирхлыг хувийнхаа ашиг сонирхлоосоо доогуур тавих нь сүүлийн бүх засаг захиргааны үйл ажиллагааны хэв хэмжээ болсныг Богд уулын амууд харуулж байна.
Энэ тогтолцоог өөрчлөх цорын ганц арга хэрэгсэл бол дараагийн сонгууль. Ирэх сонгуульд ийнхүү хуулиа гууль болгож, ард түмнээ ил тодоор тохуурхаж буй “уулын амныханд” ард иргэд итгэхгүй нь тодорхой. Богд уулын аманд нэгэнт байр байшин аваад орчихсон оршин суугчдын хувьд тэр газрыг нь Улаанбаатар хотын тусгай бүс болгон, зохих хураамжийг авч, тэр мөнгөөр нь гэр хорооллыг барилгажуулах төслүүдийг санхүүжүүлэх хэрэгтэй.
Гэр хороолол барилгажсаны дараа л Улаанбаатар хотын агаар цэвэр болно гэдгийг ямаа хүртэл ойлгож байгаа. Ер нь бол сонгуулийн зардалд хэчнээн мөнгө хэнээс авсан, түүнийгээ юунд зарцуулснаа улс төрийн намууд сонгуульд нэр дэвшсэн хүн тус бүрээрээ тайлагнуулдаг болгох цаг хэдий нь болжээ. Улстөрчид бод ард түмэнд үйлчлэгчид гэдгийг бид хэзээ ч марталгүй тэдэнд сануулж байж л эрүүл саруул нийгэмтэй, эрч хүчтэй амьдралтай болно . Энэ бүх өөрчлөлтийг өнөөгийн улстөрчид хийж чадахгүй.
Тэд бие биенээ барьцаалсан учир гоё ярьж чадна, харин юу ч хийх боломжгүй. “Эвцэлдээд” л байж байг. Эс бөгөөс хоорондоо зодолдоод орон гэр нураачихна.
Тэртээ тэргүй сонгууль ойртлоо. Эрүүл саруул бодолтой, эх орондоо хайртай, элдэв хэрэгт оролцоогүй, эрдэм чадвартай залуучууд удалгүй улс төрийн шинэ хүчин болоод гараад л ирнэ. Харин өнөөдөр бол Монгол Улсад хуулийн засаглал биш, засаглалын хууль үйлчилж байна.
2010.12.03