Иргэд ээ, хорт утааны багаа өмсөх цаг ирлээ. Энэ өвлөөс эхлээд нийслэлийн бүх насны иргэд нас, хүйс, нийгмийн байдал, албан тушаал харгалзахгүйгээр хорт утааны баг авч өмсөхийг зөвлөж байна. Хотын иргэн бүр энэ жил 183 кг хорыг агаараар дамжуулан идэх гэж байна. Үргэлж худлаа ярьж байдаг хотын болон төр, засгийн удирдлагууд харин бусдаас ялгагдахын тулд багаа талбайн нөгөө талд орших дэлхийн алдартай нэрийн дэлгүүрүүдэд захиалан авсан нь дээр. Харин гамшгийн голомтод байгаа гэр хорооллын 700.000 иргэд нүүрс болон дугуйн резин ээлжлэн шатааж хонож буй учир хорт утааны багийг давхарлан өмсөх хэрэгтэй.
Төр засгийн удирдлагууд утаатай тэмцэх, хотыг цэцэглүүлэн хөгжүүлэх тухай үлгэр ярьж, том том тоо хоосон хэлэлцэж, дахиад өвөл болохгүй мэт ярьсаар олон жил болж байна. Тэд онц гойд юу ч хийхгүй, утаагүй түлш, тусгай зуухны домог зохиож, энгийн нүүрсний үнийг ч дийлэхгүй ядуучуудад өндөр үнээр шахан, жил бүр татвар төлөгчдийн хөрөнгөнөөс тээндэр мээндэр гэж сүржигнэж, хэдэн зуун саяар нь зувчуулдаг. Жилээс жилд байдал улам дордсоор дэлхийн хамгийн хүйтэн нийслэл маань, дэлхийн хамгийн хортой агаартай хот болчихлоо.
Улаанбаатарын иргэн миний хувьд манай улсын төр засаг, хотын захиргаа энэ бүхнийг санаатайгаар хийж байгаа гэж үзэж байна. Яагаад гэвэл тэд Улаанбаатар хотын гэр хорооллыг яаралтай орон сууцжуулж байж л хорт утааг арилгана гэдгийг маш сайн мэдэж байгаа. Тэгэхийн тулд хамгийн түрүүнд гэр хорооллын бүх айлуудын хашааны газрыг нь хөрөнгө болгон бүртгэж, баталгаажуулах ёстойг бүр сайн ойлгож буй. Хотын бүх хашааг оршин суугчдад нь өмчлүүлж, хоорондоо хоршиж газар дээрээ орон сууцны хороолол барих нөхцөл тавиад, тэр байгуулалтын нэрээр хотын бонд гаргаж, дэд бүтцийн хамт санхүүжүүлж болохыг тэд бас мэдэж байгаа.
Гагцхүү тэд үүнийг хүсэхгүй байгаа юм. Хууль журам болохгүй байна л гэдэг. Хэрэв энэ бүхнийг хийчихвэл хотын бүх газар эзэнтэй болж, эрхтэн дархтанууд хуйвалдан завших хөрөнгө үлдэхгүй учир тэд айж байгаа юм. Орон сууцны корпораци гэдэг сүржин нэртэй компанийг хоёр ч яам, хотын захиргаа хамтран эзэмшсэн хэлбэрээр байгуулсан нь хэдэн айл орон сууцанд оруулсан юм бол? Нэгэнт аж ахуйн нэгж болж, бизнес хийж байгаа болохоор ашигтай л байгаа байх. Төр өөрөө бизнес хийж байгаа бол зах зээлд шилжсэн гэж давхар худлаа ярих шаардлагагүй баймаар. Ахуй нөхцөлөө өөрчилж, цэвэр усанд холбогдож, гаднах жорлонгоо халах гэж газраа байраар солих зургаан алхам болон бусад олон санаачилга гэр хорооллын иргэдээс гарсаар л байна.
Хотын түрүүчийн дарга түүнийг нь ашиглан “Газрыг чинь гурван өрөө байраар сольж өгнө” гэж амласаар Их хурлын гишүүн болчихсон байгаа. Хэдэн айлын газрыг байраар сольсныг сонгогчид нь асуувал харин юу гэдэг бол. Гэр хорооллын иргэд хоршиж орон сууцны хорооллоо өөрсдөө бариулаад, дараа нь эзэмшихээр зохион байгуулж чадвал хотын утааны болон соёл иргэншлийн бусад олон асуудал шийдэгдэх болно. Гэхдээ энэ шийдвэрийг өнөөгийн хотын дарга хэзээ ч гаргахгүй. Яагаад гэвэл түүнийг улаанбаатарчууд бид сонгоогүй. Улс төрийн намын дарга нь томилдог учир хотын иргэдэд нэг их хамаагүй.
Ер нь бол улс төрийн намдаа л улс төрийн дэмжлэг үзүүлэх, хандив өргөх үүрэгтэй. Хотын зам, гэрэлтүүлэг ямар байх нь түүнд бүр ч хамаагүй. Баянзүрхийн товчоон дээр 500 төгрөгөө л хурааж байвал машины дараалал Хонхор хүрч байх ч хамаагүй. Ер нь хотын тал бүрт энэ их орлогыг хэн хурааж, хэд нь хаашаа юунд явж байгаа тухай тайлан гаргуулж, нийтэд мэдэгдэхийг бүү хүлээ. Хотын замыг зассан л харагдаж байвал хэд хоног засах, хэзээ засах, ямар чанартай байх нь түүнд бас л хамаагүй.
Санаатайгаар хорлож байгаа мэт хамгийн их ачаалалтай цагаар хөдөлгөөнийг зогсоож, түмнийг бухимдуулж байвал таашаал авдаг бололтой. Хотын туслах замуудаар бол Парис-Дакарын оронд бартаат замын уралдаан хийсэн ч болно. Зуун мянган машин энэ уралдаанд оролцож байгаа болохоор хорт утааны баг хотын төвд зун ч шаардлагатай болно.
Энэ бүхэн хэзээ төгсгөл болж, хорт утааны баггүй өвөлжихийг эдүгээ хэн ч мэдэхгүй. Иргэд бидний тодорхой мэдэж байгаа ганцхан зүйл бол дараачийн долоо хоногоос Улаанбаатар маань Утаанбаатар болж, бид бүгдээрээ хорт утааны баг эрж хайх шаардлага гарч байгаа явдал.
2010.09.22