Дарс хийдэг усан үзэм нь энгийн хэрэглээний усан үзмээс эрс ялгаатай. Дарс хэмээх гайхалтай “ундааг” бүтээдэг усан үзэм нимгэн хальстай, илүү шүүслэг, өөрийн гэсэн “авир”-тай байдаг. Дэлхий дахинаа дарс хийдэг усан үзэм 1400 орчим төрөл байдаг ч түүнээс түлхүү 150 орчим төрлөөр дарс хийдэг байна. Эдгээр олон төрлүүд өөр өөрийн тохирсон хөрсөнд ургадаг онцлогтой. Жишээ нь: Мерло /Merlot/ усан үзэм элсэрхэг, шаварлаг, гол мөрөн, далайн эргийн газруудаар ихэвчлэн ургадаг бол Шардонней /Chardonnay/ усан үзэм шохойлог, чулуурхаг, сэрүүвтэр цаг агаартай нутагт түлхүү ургана.
Жишээ нь: Чулуурхаг хөрс нь өдрийн туршид нарны дулаан элчийг өөртөө шингээж шөнө нь тэрхүү дулаанаа модондоо илч болгон өгдөг. Мөн чулуу нь чийгийг өөртөө маш сайн шингээдэг учир өөртөө шингээсэн чийгийг хөрсөндөө харамгүйгээр хүртээдэг гэдгээрээ онцлог юм.
Усан үзэм ургах нөхцөл орчинтой газар нутгийг авч үзвэл дэлхийн газарзүй 2 бүслүүрт хуваагддаг. Эхний хэсэг хойд хагасын 40-50 градусын өргөрөг буюу Франц, Итали, Испани, Португали, Герман зэрэг европын дарсны үйлдвэрлэл, соёл өндөр хөгжсөн орнууд орно. Хойд Америкийн орнууд ч бий. Дараагийн бүслүүрт Өмнөд хагасын 30-45 градусын өргөрөгт орших Чили, Аргентин, Өмнөд Африк, Австрали, Шинэ Зеланд зэрэг орнууд багтана.
Монголд усан үзэм ургах боломжтой юу гэж олон хүн асуудаг. Усан үзэм Монголд ургах боломж бага. Учир нь усан үзэм өөрийн тохирсон үржил шил сайтай хөрс, том мөрөн далайн чийглэг агаар, тогтвортой цаг агаар, дулааны улирал урт үргэлжлэх гэх мэт нөхцөл бүрдсан газар боловсордог. Зөвхөн нарны дулааны хувьд авч үзэхэд хамгийн багадаа 9 хэмийн дулаанд 2 сарын турш нар шарж байж усан үзэм сая боловсорч гүйцдэг. Mанай орон эрс тэс уур амьсгалтай, мөн мөнх цэвдэгтэй учир усан үзэм ургах нөхцөл бүрэлддэггүй.
Энд усан үзэм ургадаг 2 бүслүүрийн талаар товчхон тайлбарлая.
Хойд бүслүүрийн орнуудад Франц, Итали, Испани, Герман, Австри, Португали, мөн хойд Америкийн орнууд орно.
Франц улс хамгийн олон нэр төрлийн усан үзэм тариалдаг. Манайхаар бол аймаг сум бүр өөрийн газар нутгийн онцлогтоо таарсан өөр өөр усан үзэм тариалж олон ч төрлийн дарс хийдэг. Жишээ нь: Бордо бүс нутагт Мерло, Каберне Совинеон, Каберне Фрон гэсэн 3 усан үзэм голчлон тариалж эдгээр 3 усан үзмээ хольж, зөөлөн жимслэг дарс хийдэг. Франц улсад голчлон тариалдаг усан үзэмтэй танилцуулъя. Мерло /Merlot/, Каберне Совинеон /Cabernet Sauvignon/, Каберне Фрон /Cabernet Franc/, Пино Нуа /Pinot Noir/ зэрэг улаан усан үзэм заримдаа хар усан үзэм ч гэж нэрлэдэг, Совинеон блон /Sauvignon Blanc/, Шардонней /Chardonnay/, Шенин блон /Chenin Blanc/, Коломбард /Colombard/ зэрэг цагаан усан үзэм тариалдаг.
Итали
Итали улсад бүх муж усан үзэм тариалдаг гэхэд хилсдэхгүй. Муж, тосгон бүхэн өөрийн онцлогтой усан үзмээ тариалж дарсаа хийдэг. Хамгийн алдартай бүс нутаг бол Пийдмон /Piedmont/ бөгөөд энд Небиоло /Nebbiolo/ усан үзмээр Италийн улаан дарсны хаан болох Бароло дарсыг хийдэг.
Mosel, Герман – Германы үзэсгэлэнт нутгийн дундуур хөндлөн гулд урсах Saar болон Ruwer голууд нь Mosel голд цутгаж, дэлхий дахинд машид алдартай дарснуудын уугуул нутаг болдог. Yржил шимтэй хөх саарал хөрсний гүн дэх эрдэс баялгаар тэжээгдэн ургах эмзэг зөөлөн Riesling усан үзэм бол эндхийн хаан юм. Францын алдарт Bordeaux дэлхий дахиныг шуугиулахаас өмнө Riesling усан үзмийн дарс хүн төрөлхтний анхаарлын төвд байсан байна.
Испани
Энэ улс муж бүхэн мөн л өөрсдийн онцлогтой дарсаа бүтээдэг. Улаан дарснаас хамгийн алдартай нь Риоха /Rioja/ муж Темпранило /Tempranillo/ усан үзмээр Испаний хамгийн алдартай, сайн чанарын улаан дарсыг хийдэг.
Харин Руэдэ /Rueda/ нутагт Вердехо /Verdejo/, Совинеон блон усан үзмийг хольж Испаний алдартай цагаан дарсыг хийдэг. Цагаан дарсыг царс модонд удаан дарж хийдэггүй бол харин энэ нутагт цагаан дарсаа царс модон торхонд дарж гарган авдаг онцлогтой.
Үргэлжлэл бий…
Бэлтгэсэн: World Wine компанийн ерөнхий захирал Ц.Түвшинбаяр
